Konferencja z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości
NIEDOKOŃCZONA WOJNA?
DOŚWIADCZENIE I WOJNY ŚWIATOWEJ I KONSTRUOWANIE POLSKOŚCI
Konferencja pożegnalna prof. Roberta Traby
Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie we współpracy z Centrum Studiów Polonoznawczych im. Aleksandra Brücknera (Halle), Muzeum Prus i Brandenburgii (Wustrau), Niemieckiego Instytutu Kultury Polskiej (Darmstadt), Kancelarii Senatu Berlina.
Projekt wspierany przez Polsko-Niemiecką Fundację na Rzecz Nauki.
Koniec I wojny światowej nie oznaczał jedynie rozpadu dawnego porządku politycznego i zmiany układu sił w Europie. Państwa będące stronami w wojnie jeszcze długo po 1918 odczuwały jej konsekwencje. W Polsce walki trwały do 1921 r. Dawne imperia i nowopowstałe państwa musiały zbudować fundamenty swojej państwowości, kultury, życia politycznego i społecznego. Procesy te toczyły się wewnątrz poszczególnych organizmów narodowych, które przedefiniowywały swoje wartości, relacje społeczne, idee polityczne, a także swój wizerunek na zewnątrz. Polska, podobnie jak wiele innych państw, musiała zdefiniować swoje terytorium oraz określić dominanty tożsamościowe tak, by rozbite przez 123 lata na trzy dzielnice państw zaborczych (Austria, Rosja, Prusy/Niemcy) społeczeństwo mogło stać się nowoczesną wspólnotą narodową.
Celem konferencji jest próba odpowiedzi na pytanie, jak I wojna światowa wpłynęła na konstruowanie, rekonstruowanie i dekonstruowanie polskości. Interesują nas procesy tworzenia i przeobrażania tożsamości społeczeństwa polskiego, w tym również procesy tzw. wędrujących tożsamości. Niemniej ważne jest, jak „nowa polskość” postrzegana była z zewnątrz, głównie przez Niemców i Rosjan.
21 czerwca 2018
(czwartek)
9.30 Otwarcie konferencji:
Robert Traba (Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk, Berlin), Urlike Kind (Kancelaria Senatu Berlina), Yvonne Kleinmann (Centrum Studiów Polonoznawczych im. Aleksandra Brücknera, Halle),
Dieter Bingen (Niemiecki Instytut Kultury Polskiej, Darmstadt), Stephan Theilig (Muzeum Prus i Brandenburgii, Wustrau)
10.00 – 10.30 Wykład inauguracyjny:
Georges Mink (Paryż/Warszawa), Polskość w kontekście europejskim
10.30 – 11.15 Komentarz. Dyskusja:
Michael G. Müller (Halle/Wittenberga), Andrzej Mencwel (Warszawa)
11.15 – 11.45 Przerwa kawowa
Obrady w sekcjach 11.45 – 17.30
11.45 – 13.00 Wartości i postawy społeczeństwa wobec polskości
Wykład wprowadzający:
Hans Henning Hahn (Oldenburg), Odrodzenie Polski po 1918 roku na arenie międzynarodowej i budowanie własnej państwowości
- Paweł Stachowiak (Poznań): Ołtarz, tron i naród. Kościoła problemy z polskością 1914–1918
- Katarzyna Kotula-Domagała (Kraków): Żydowskie ugrupowania polityczne a powstanie II Rzeczypospolitej
- Łukasz Faszcza (Białystok/Warszawa): Społeczeństwo pogranicza suwalsko-grodzieńskiego po I wojnie światowej
13.00 – 13.30 Komentarz. Dyskusja:
Delphine Bechtel (Paryż)
13.30 – 14.30 Lunch
14.30 – 15.45 Swój, inny, obcy. Konstrukcje tożsamościowe cz. I
Wykład wprowadzający:
Monika Rudaś-Grodzka (Warszawa): Jak mit polskości przechytrzył emancypację kobiet
- Marta Baranowska (Toruń): Polska nie jest najważniejsza. Moralny aspekt rozważań Róży Luksemburg o państwie polskim, narodzie i naturze człowieka
- Lena Magnone (Warszawa): „Wycofaj swoje libido z ojczyzny i schroń je w psychoanalizie", albo: Dlaczego polscy freudyści nie wrócili do Polski po 1918?
- Piotr Mitzner (Warszawa): Konstanty Ildefons Gałczyński i jego wizja polskości
15.45 – 16.15 Komentarz. Dyskusja:
Magdalena Marszałek (Poczdam)
16.15– 16.45 Przerwa kawowa
16.45 – 17.30 Swój, inny, obcy. Konstrukcje tożsamościowe cz. II
- Małgorzata Tarnowska (Warszawa): Literackie reprezentacje rewolucji lat 1917–1921 na Kresach w świetle kobiecych wspomnień
- Peter Oliver Loew (Darmstadt): Niemiecka wojna w oczach Polaków: Obraz swojego i obcego we wspomnieniach Jakuba Wojciechowskiego
- Milena Woźniak-Koch (Berlin): Kolekcja – klucz do polskości. Warszawscy kolekcjonerzy pochodzenia żydowskiego i ich zbiory polskiej sztuki w okresie I wojny
17.30 – 18.00 Komentarz. Dyskusja:
Heinrich Olschowsky (Berlin)
19.00 Uroczysta kolacja
22 czerwca 2018
(piątek)
10.00 – 11.15 Konstrukcje i dekonstrukcje polskości w sztuce
Wykład wprowadzający:
Dorota Sajewska (Zurych): Ruiny i utopie. Kwestia narodowościowa a rewolucja w literaturze i sztuce polskiej przed Wielką Wojną i po niej
- Adrianna Sznapik (Warszawa): Próby ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego w czasie I wojny w świetle dyskursu wokół koncepcji narodowej sztuki
- Anna Wierzbicka (Warszawa): Zapomniany udział. Polska kolonia artystyczna we Francji wobec I wojny światowej w latach 1914–1936
- Florentine Zurek (Berlin): Polskie dążenia do suwerenności z francuskiej perspektywy: pomnik Mickiewicza (1909-1929) w Paryżu
11.15 – 11.45 Komentarz. Dyskusja:
Piotr Rypson (Warszawa), Małgorzata Stolarska-Fronia (Berlin)
11.45 – 12.15 Przerwa kawowa
12.15 – 13. 00 Wojna i jej pamiętanie w konstrukcji polskości
Wykład wprowadzający:
Włodzimierz Borodziej (Warszawa) i Maciej Górny (Warszawa): Ich wojna – nasze zwycięstwo. Rytuały niepodległości w Europie Środkowo-Wschodniej
13.00-13.15 Dyskusja
13.15-14.30 Lunch
14.30 – 15.15 Wojna i jej pamiętanie w konstrukcji polskości
- Anna Dżabagina (Warszawa): Doświadczenie Wielkiej Wojny w twórczości Eleonory Kalkowskiej
- Małgorzata Karczewska (Białystok): Upamiętnianie poległych w czasie I wojny światowej na Wschodzie. Idea i jej losy na przestrzeni stulecia
- Wojciech Szymański (Kraków/Warszawa): Wystawianie historii Wielkiej Wojny. Rekonstrukcje polskości i pamięć wielokierunkowa wojny w Galicji
15.15 – 15.45 Komentarz. Dyskusja: Étienne François (Berlin/Paryż)
15.45 – 16.15 Przerwa kawowa
16.15 – 17.00 Tożsamości indywidualne wobec zbiorowych wyobrażeń polskości
(dyskusja panelowa)
Anna Wolff-Powęska (Poznań), Basil Kerski (Gdańsk/Berlin), Irene Hahn-Fuhr (Warszawa/Berlin), Andreas Lawaty (Lüneburg)
Moderacja: Wojciech Duda (Gdańsk)
Zakończenie: Robert Traba (Berlin)
Konferencja tłumaczona symultanicznie.
Prosimy o zgłaszanie udziału w konferencji na adres: malgorzata.stolarska-fronia@cbh.pan.pl/.
