Przygotowany we współpracy CBH PAN w Berlinie z Niemieckim Instytucie Spraw Polskich w Darmstadt kwietniowy numer czasopisma „Mówią wieki” jest poświęcony historii Królewca i Prus Wschodnich. Mało który z regionów Europy w ciągu ostatniego tysiąclecia przechodził tak wiele zmian granic jak dawne Prusy Wschodnie. Cechą charakterystyczną terenów dzisiejszych polskich Mazur i Warmii, rosyjskiego obwodu królewieckiego oraz litewskiego rejonu Kłajpedy było i jest duże zróżnicowanie etniczne i religijne. Obok zamieszkujących obszary te Prusów już w średniowieczu przybywali tu osadnicy z Niemiec, Mazowsza, Litwy, a od XIX wieku Żydzi i rosyjscy staroobrzędowcy (filiponi), zaś po 1947 roku przymusowo przesiedleni w wyniku akcji „Wisła” Ukraińcy. Jakie znaczenie dla nas mogą mieć skomplikowane dzieje tego wielokulturowego regionu?
Ponad 30 lat temu Kazimierz Brakoniecki, polski poeta i pisarz, podjął próbę odpowiedzi na to pytanie w katalogu wystawy „Atlantyda Północy” (1993), która prezentowała bogatą dokumentację fotograficzną życia codziennego na przełomie XIX i XX wieku w Prusach Wschodnich: „[Ja] przedstawiciel pokolenia, urodzonego w tej krainie po drugiej wojnie światowej – jestem kolejnym spadkobiercą krajobrazu, kultury i pamięci, tworząc wspólnotę żywych i umarłych Prusów, Niemców, Polaków, Warmiaków, Mazurów, Rosjan, Litwinów, Europejczyków. [...] jestem spadkobiercą ‚Atlantydy Północy’, czułym i krytycznym uczniem historii i krajobrazu”.
Zachęcamy do czytania i zwracamy zwłaszcza uwagę na zamieszczone w numerze dwa teksty naszej koleżanki dr Jaoanny Szkolnickiej.
