Joanna Szkolnicka, 01.03.2024
Themenbereich: Erforschung des kulturellen Erbes und der visuellen Kulturen
Das Projekt befasst sich mit dem Gebiet am rechten Ufer der Unteren Weichsel, das seit Anfang des 20. Jahrhunderts auf Polnisch „Powiśle“ genannt wurde. Die Region lag mehrmals innerhalb verschiedener Staatsgrenzen, doch war sie stets von mehreren nebeneinander lebenden Volksgruppen bewohnt. Im Zeitraum von 1466 bis 1772 waren die Polen in diesem Gebiet eine sehr zahlreich vertretene Bevölkerungsgruppe, die unter der Obhut des polnischen Staates stand. 1772-1945, als das Gebiet von Preußen einverleibt wurde, änderte sich die politische, gesellschaftliche und religiöse Lage radikal, was insbesondere die Stellung der polnischen Bevölkerung betraf. Die Volksabstimmung von 1920 hatte eine noch stärkere nationale Polarisierung zur Folge, die bis zum Zweiten Weltkrieg andauerte. Ethnische, gesellschaftliche und religiöse Angelegenheiten in Powiśle zwischen 1772 und 1945 sind bisher nur wenig erforscht. Das Projekt soll mit einer Monographie abgeschlossen werden, die sich mit den vorgestellten Fragen befassen wird. Ferner sind zwei wissenschaftliche Tagungen über Migrationsbewegungen in Königlich Preußen und in Polen der Frühen Neuzeit geplant.
Joanna Szkolnicka, 01.03.2024
Zakres tematyczny: Badania nad dziedzictwem kulturowym i kulturami wizualnymi
Projekt dotyczy prawobrzeża Dolnej Wisły, od pocz. XX w. zwanego Powiślem, który kilkakrotnie zmieniał przynależność państwową, ale zawsze był zamieszkały przez kilka koegzystujących ze sobą nacji. W l. 1466-1772 Polacy na tym terenie stanowili bardzo liczną grupę mieszkańców, cieszącą się wsparciem państwa polskiego. W l. 1772-1945, w związku ze znalezieniem się tego terenu w granicach państwa pruskiego, sytuacja polityczna, społeczna i religijna uległa radykalnej zmianie, zmieniło się zwłaszcza położenie ludności polskiej. Plebiscyt z 1920 r. doprowadził do jeszcze silniejszej polaryzacji narodowościowej, która przetrwała do drugiej wojny światowej. Sprawy etniczne, społeczne i religijne na Powiślu w l. 1772-1945 są dotąd słabo rozpoznane. Omawiany projekt będzie sfinalizowany monografią podejmującą te kwestie. Planowane są też dwie konferencje naukowe poświęcone migracjom ludności w Prusach Królewskich i w nowożytnej Polsce.
Zadaniem ekspertki CBH PAN dr. Joanny Szkolnickiej w ramach projektu jest m. in. kwerenda w Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie oraz Evangelisches Zentralarchiv w Berlinie w poszukiwaniu tekstów dotyczących Powiśla, Prus Zachodnich, Regencji Gdańskiej i Kwidzyńskiej, w szczególności zaś spraw dotyczących ludności polskiej oraz analiza, wybór i systematyzacja tekstów archiwalnych przeznaczonych do wykorzystania w monografii.