Projekttitel: An den Ostgrenzen des Reichs. Der deutsche Zollgrenzschutz im besetzten Polen in den Jahren 1939-1945
Dawid Golik, 02.03.2024
Themenbereich: Forschung zum Zweiten Weltkrieg
Der Zollgrenzschutz, eine dem Reichsfinanzministerium unterstellte deutsche Grenzwache, war während des Zweiten Weltkriegs eine der wichtigsten Formationen der deutschen Besatzungstruppen in Polen – sowohl in den Grenzbezirken des Generalgouvernements als auch in den dem Deutschen Reich eingegliederten Gebieten. Trotzdem wird der Zollgrenzschutz in den meisten Studien über die Besatzung Polens nur am Rande erwähnt – meist nur im Zusammenhang mit Grenzübertritten durch Kuriere der polnischen Exilregierung oder bei Aktionen der Heimat Armee, die sich mitunter gegen Posten und Streifen dieser Formation richteten.
Das Ziel des Projekts ist es, den Stellenwert des Zollgrenzschutzes in den zivilen und polizeilich-militärischen Strukturen des Dritten Reichs aufzuzeigen sowie die Spezifik seiner Tätigkeit in den eroberten Gebieten Polens zu skizzieren. Darüber hinaus soll die Frage nach der Art der Aufgaben bezogen auf die Grenzsicherung, den Zoll und polizeilicher Einsätze, einschließlich der Mitwirkung an deutschen Repressionen und Verbrechen, beantwortet werden. Bei dem Forschungsprojekt werden auch die Funktionäre des Zollgrenzschutzes selbst und ihre Herkunft, ihre Beziehungen zur lokalen Bevölkerung sowie ihre spezifischen Einstellungen zum Untersuchungsthema.
***
Tytuł projektu: Na wschodnich rubieżach Rzeszy. Niemiecka straż celno-graniczna w okupowanej Polsce w latach 1939-1945
Dawid Golik, 02.03.2024 r.
Zakres tematyczny: Badania nad II wojną światową
Niemiecka straż celno-graniczna podlegała przez większą część II wojny światowej Ministerstwu Finansów Rzeszy i była jedną z najważniejszych służb niemieckich w okupowanej Polsce – funkcjonując zarówno w przygranicznych powiatach Generalnego Gubernatorstwa, jak i na ziemiach wcielonych. Mimo to w większości opracowań poświęconych okupacji Polski jest ona wspominana jedynie marginalnie, zazwyczaj w związku z przekraczaniem granicy przez kurierów Rządu RP na uchodźstwie lub przy okazji akcji Armii Krajowej, które niekiedy były wymierzone w placówki tej formacji.
Celem projektu jest ukazanie znaczenia straży celno-granicznej w cywilnych i policyjno-wojskowych strukturach Rzeszy Niemieckiej oraz nakreślenie specyfiki jej działalności na podbitych terenach Polski. Ponadto stawiane będą pytania o charakter zadań realizowanych przez strażników – zarówno tych związanych z ochroną granic i służbą celno-skarbową, jak i policyjnych, w tym udział w niemieckich represjach i zbrodniach. W ramach projektu zbadana zostanie również sama społeczność funkcjonariuszy straży celno-granicznej oraz ich pochodzenie, relacje z miejscową ludnością i prezentowane w czasie wojny postawy.
