Rodzaj projektu: projekt dydaktyczno-badawczy
Miejsce: Berlin
Termin: 2014-2018
Dzisiejsza narracja o drugiej wojnie światowej uległa daleko idącej westernizacji, która sprowadziła ja do dwóch głównych nurtów: Zagłady i wojny na wyniszczenie. Inne wydarzenia, jak okupacja, ruch oporu, kolaboracje czy wysiedlenia i deportacje podejmowane są wprawdzie sporadycznie w badaniach historycznych, lecz nie przebiły się do pamięci zbiorowej Europejczyków. Okupacja, jako doświadczenie historyczne, budzi w wielu krajach odmienne recepcje, a w Niemczech w pamięci komunikatywnej i kulturowej bardziej kojarzona jest automatycznie z okresem 1945-1949, niż z II wojną.
Okupacja w czasie drugiej wojny światowej stała się transnarodowym doświadczeniem, choć wymiar jej i związane z nią represje w zależności od państwa znacznie się różniły. W Polsce przez 5 lat walk na frontach, wojny partyzanckiej, koszmaru oczekiwania na śmierć w obozach koncentracyjnych i zagłady toczyło się „życie na niby” pod przymusem terroru dnia codziennego. Powstawały różne strategie przetrwania, strach mieszał się z zazdrością i lojalnością. Światy przeżywane okupowanych i okupujących – rozumiane jako przestrzenie społeczne otaczające jednostkę i pojmowane przez nią subiektywnie jako świat realny – tworzyły nowe konteksty recepcji rzeczywistości.
Z perspektywy zarówno różnorodnych doświadczeń okupacji w Europie, jak również jej znaczenia dla zrozumienia traumy i interpretacji wojny w Polsce, nowe spojrzenie na codzienność 1939-1945 i jej pamiętanie staje się ważnym dezyderatem badawczym.
