My, berlińczycy! Wir Berliner! Historia polsko-niemieckiego sąsiedztwa

 
Projekt „My, berlińczycy! Polacy w rozwoju Berlina (XVIII–XXI w.)” był realizowany przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie w latach 2006-2009. Projekt składał się m.in. z: publikacji „Berlin. Polnische Perspektiven. 19.–21. Jahrhundert”, Akademii Letniej dla nauczycieli i multiplikatorów, która odbyła się we wrześniu 2008 r., przewodnika kulturalno-literackiego „Polnisches Berlin”, zrealizowanego w ramach seminarium ze studentami Freie Universität Berlin. Ukoronowaniem projektu była wystawa pokazana w muzeum miejskim Ephraim Palais oraz Märkisches Museum.
 
Ogólny cel i założenia projektu
Celem projektu „My, berlińczycy!” Polacy w życiu wielokulturowej metropolii nad Sprewą (XVIII – XXI wiek) było zbadanie życia Polaków w Berlinie i ich wpływu na rozwój miasta od XVIII wieku w mikro perspektywie miasta oraz kontekście stosunków polsko-niemieckich. Ważnym aspektem było zaprezentowanie wyników badań szerokiej niemieckiej opinii publicznej, głównie mieszkańcom Berlina w dostępny, zrozumiały i przekonywujący sposób.
Tematyka projektu obejmowała wszelkie dziedziny życia polskich mieszkańców Berlina. Począwszy od życia codziennego, poprzez organizacje i stowarzyszenia polonijne, politykę do sztuki i nauki. Wiele z tych tematów zostało do tej pory opracowanych jedynie szczątkowo lub wcale. Jest to pierwszy projekt badawczy, który zajmuje się problematyką polskich migrantów w całościowym kontekście i tak szerokich ramach czasowych. Wychodząc z założenia, że wiedza przeciętnego Berlińczyka o swoich sąsiadach ogranicza się często do panujących stereotypów, projekt przedstawia w kontekście wydarzeń historycznych dzieje polskiego Berlina i opinię Polaków o tym mieście.
 
Zespół
Skład zespołu inicjującego projekt: prof. Robert Traba, dr Robert Żurek, Joanna Schallert. Od grudnia 2006 r. do zespołu dołączył historyk sztuki Mariusz Salwiński. Konsultacja naukowa: prof. dr hab. Tomasz Szarota oraz Rada Wystwy w składzie: prof. dr hab. Tomasz Szarota, prof. dr hab. Witold Molik, prof. dr hab. Heinrich Olschowsky, prof. dr hab. Konrad Vanja, prof. dr hab. Dominik Bartmann, prof. dr hab. Wojciech Suchocki, prof. dr hab. Stefi Jersch-Wenzel, prof. dr hab. Adam Labuda oraz Basil Kerski. Koordynację projektu prowadził od października 2006 r. do maja 2007 r. dr Robert Żurek. Od 1 czerwca 2007 r. koordynatorem projektu była Joanna Schallert, następnie Elisabeth Ritter i Małgorzata A. Quinkenstein. Nad opracowaniem merytorycznym planowanej wystawy pracowali eksperci z poszczególnych dziedzin: historyczka Ewelina Wanke, berlińska pisarka Ewa Maria Slaska, teatrolog Natalie Wasserman, polonistka Esther Lühn oraz historyk i archiwista dr Jarosław Suchoples.
 
Oficjalna inauguracja projektu i pierwsze posiedzenie Rady Naukowej
2 kwietnia 2008 roku odbyła się w Czerwonym Ratuszu miasta Berlina publiczna inauguracja projektu. Jego celem była również prezentacja świeżo wydanej publikacji „Berlin. Polnische Perspektiven. 19.–21. Jahrhundert” oraz zwrócenie uwagi na istniejący projekt i planowaną wystawę. W inauguracji wzięło udział ponad 200 osób. Rozpoczęła się ona krótkim przemówieniem pani Moniki Helbig, pełnomocniczki ds. europejskich Senatu Berlina oraz Ambasadora RP w Berlinie dr. Marka Prawdy. Następnie dyrektor Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, prof.  Robert Traba, zaprezentował cały projekt. W drugiej części inauguracji znany niemiecki aktor Joachim Król odczytał fragmenty publikacji „Berlin. Polnische Perspektiven. 19.–21. Jahrhundert”. Odbyła się również dyskusja na temat „polskiego Berlina z udziałem Ewy Marii Slaskiej, Anatola Gotfryda, Anny Krenz, Christiana Schrötera, Doroty Danielewicz-Kerski. Dyskusję prowadził redaktor „Die Tageszeitung” Uwe Rada.
 
Inauguracja projektu i publikacja odbiły się szerokim echem medialnym zarówno w Niemczech jak i w Polsce. Ukazały się artykuły m.in. w „Die Tageszeitung”, „Berliner Zeitung”, „Berliner Morgenpost”, „Tygodniku Powszechnym”, „Rzeczypospolitej” i „Gazecie Wyborczej”. Wyemitowano audycje radiowe nt. projektu w Programie Trzecim Polskiego Radia i Deutschlandradio Kultur. 12 lipca w telewizji rbb, a 19 lipca w telewizji TVP Kultura pokazany został program poświęcony publikacji oraz polskim miejscom w Berlinie.
 
2 kwietnia po południu odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Naukowej wystawy. Przedyskutowano na nim główne założenia projektu wystawienniczego oraz określono funkcję Rady. Oprócz członków Rady w posiedzeniu wzięli udział: Małgorzata Ławrowska, Radczyni ds. Nauki i Promocji Ambasady RP w RFN, Danuta Słomczyńska, przedstawicielka firmy wystawienniczej „Ptasia 30”, dr Robert Żurek, współpracownik projektu, Joanna Schallert, koordynatorka projektu. Kolejne spotkanie Rady Naukowej odbędzie się 23 lipca 2008 r. Zostanie na nim omówiona ostateczna wersja scenariusza, a pani Danuta Słomczyńska przedstawi pierwszy projekt wizualizacji wystawy.